بررسی تطبیقی دیدگاه موافق و مخالف ماندگاری قنات در حیات اقتصادی اجتماعی ایران (با تاکید بر گردشگری)

حفظ و یا حذف قنات از زندگی اجتماعی و اقتصادی ایرانیان، چالشی است که موافقان و مخالفان پرشماری دارد. مخالفان اعتقاد دارند که قنات، سازهای ارزشمند و قابل اعتناست، اما در مصاف با رقبای قدرتمند، توان مقاومت نداشته و هزینه های مادی و معنوی بسیاری برای زندگی کنونی به بار آورده است. در مقابل، موافقان، به دلیل ارزش اجتماعی و فرهنگی این سازه هوشمندانه، در پی آنند تا به نحوی حفظ و بقای قنات را از نظر اقتصادی نیز توجیه پذیر نشان دهند و چاره کار را در تغییر کارکردهای قنات به خصوص ورود آن به فعالیت های گردشگری می دانند. به همین دلیل، این تحقیق هدف خود را بررسی تطبیقی نظریات موافق و مخالف در این ارتباط قرار داده و به طور مشخص امکان سنجی کاربرد قنات به عنوان یک جاذبه گردشگری را به بحث گذاشته است. برای دستیابی به این هدف، روش تحقیق اسنادی و کتابخانه ای تعیین شده و از تحقیقات و پژوهش های قبلی به عنوان داده های مورد نیاز بهره برداری و این داده ها به روش تحلیل محتوا، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی نشانگر آن است که نظام قنات سازی و قنات داری ایران از هر دو جنبه میراث مادی و معنوی دارای ارزش فرهنگی –تاریخی می باشد، اما امکان حفظ و نگهداری همه قنات های موجود غیر ممکن بوده و بایستی بر معدودی از این موارد متمرکز شده و به خصوص موارد خطرساز را به طریقی مدیریت و پایش نموده و به تدریج از زیست اقتصادی و اجتماعی مردم حذف نمود. علاوه بر آن، با توجه به ثبت جهانی برخی از قنات های موجود در ایران، این امکان وجود دارد که از قابلیت های این گونه قنات ها به عنوان جاذبه گردشگری بهره برداری به عمل آورد.