توابین؛ هویت قومی یا هویت ارزشی

نگارنده ی مقاله در پاسخ به این سوال که آیا توابین دارای تبار یمنی بوده اند کوشیده استبا غور در حوادث صدر اسلام، کنش فعالان سیاسی و میزان وابستگی عملکرد آنها را با تعلقاتقومی مورد واکاوی قرار دهد. این مهم با ارایه ی نمونه هایی از روزگار پیامبر (ص)، جنگهای عصر امیرالمومنین علی (ع) و حاکمان پس از وی تا آستانه ی نهضت توابین صورت گرفته است. سپس به شناسایی تبار رهبران توابین و نیز افراد تحت رهبری آنها پرداخته است تا معلوم شود که آیا می توان به تبار واحدی از ایشان دست یافت یا اینکه غلبه ی تباری را بر دیگر تبارها که مشخصمواضع سیاسی وابستگان به آن تبارها است مورد شناسایی قرار داد. حاصل جستجو بر اساس یکمطالعه ی تحلیلی _ استدلالی آن است که نه شرک تکنندگان در قیام توابین از قبیله ی واحدیبوده اند و نه ربطی تلازمی میان قومیت و نوع موض عگیری سیاسی ایشان وجود داشته است. آنچهکه محرک توابین در قیام بوده، نه گرایش قومی بلکه سایقه و احساس وظیفه ی دینی بوده است.