آنالوژی، اقسام و مبانی آن: بررسی دیدگاه آکونیناس و ابن سینا

مسیله زبان دینی از جنبه های مختلفی همچون جنبه معناشناسانه قابل بررسی است. مسیله اساسی درباره معناشناسی زبان دین آن است که آیا می توان و چگونه می توان زبان و مفاهیم به کار رفته در باره مخلوقات را به نحو معنادار، حقیقی، ایجابی و صادق درباره خداوند به کار برد چگونه می توان اوصاف متنوع از مخلوقات امکانی و به طور عمده منطبق بر آنها را به خداوند نامتناهی واجب بسیط اسناد داد در این نوشتار، با بررسی تطبیقی دیدگاه آکوییناس و ابن سینا روشن می گردد که اگرچه اصل آنالوژی به عنوان راهکاری برای حل مسیله زبان دینی به آکوییناس منسوب است، وی این دیدگاه را از ابن سینا وام گرفته است. آکوییناس با استفاده از آنالوژی اسنادی درونی، چنین اوصافی را بر خداوند حمل می کند. البته وی از دیگر اقسام آنالوژی، از جمله آنالوژی استعماری نیز بهره می برد و برخی توصیف های متون دینی درباره خداوند را با استفاده از آن توضیح می دهد، در حالی که ابن سینا نیز با استفاده از کلی مشکک- که چیزی جز آنالوژی اسنادی درونی نیست- بر این مسیله غلبه می یابد. همچنین او با استفاده از زبان تمثیل که همان آنالوژی استعاری در اصلاح آکوییناس است، توصیف های موجود در دین درباره خداوند و معاد را تبیین مى کند. به نظر مى رسد ابن سینا در تبیین مدعای خود، از قدمت و دقت بیشتری برخوردار است.