بررسی فقهی مقابله به مثل از طریق حرام

اقتضای قاعده مقابله به مثل بر مماثلت و همانندی در مقابله با متجاوز است؛ ولی این اقتضا با موانعی روبه روست کهصاحب حق را دچار محدودیت هایی می کند. یکی از این م وانع، مقابله به مثل از طریق حرام است. محرماتی که خارج ازفضای مقابله به مثل، فی نفسه و ب هعنوان اولی حرام اند (مانند قذف و لواط) و همچنین، محرماتی که براثر عروضعناوین ثانویه حرام شده اند (مانند سب جایزی که به موجب وهن دین، غیرجایز می شود) در مقام مقابله به مثل نیز حاکمبر این قاعده اند. این محرمات به تجاوزدیده حق نمی دهند که برای استیفای حق خود، مثل آن حرا مها را مرتکب شود.باوجود این، محرماتی که براثر عروض عناوین ثانویه حلیت می یابند، در مقام مقابله به مثل جایزند، مانند قتل نفسمحترمه در جنگ درصورت ضرورت.البته، در این میان حرام هایی مانند زنا، ناسزاگویی به منسوبان طرف مقابل و شکستن استخوان، موضوعا ازمقابله به مثل خارج اند؛ زیرا در اولی و دومی تقابل بالمثل رخ نمی دهد، و در سومی حفظ المثل ممکن نیست.در مواردی که مقابل هبه مثل حرام است، راه هایی جایگزین برای استیفای حق قرار داده شده است، مانند مقابلهازطریق حلال و استفاده از حد، تعزیر، دیه و ارش.