تاملی در نسبت تاریخ، هویت و امنیت (بهسازی امنیت جامعهای با بازروایت تاریخ)

امنیت به عنوان یک امر معنایی و در عین حال تجربه عینی، رکن اساسی شکلگیری جوامع انسانی و هویتهای افراد جامعه است. هویت افراد جوامع انسانی نیز ممکن نمیشود، مگر آن که معنایی از «کیستی ما» را که از گذشته میآید، مشخص کند؛ بنابراین بین امنیت و هویت و گذشته، یک پیوستگی معنایی و مفهومی وجود دارد. در عصر جهانیشدن و نظام امنیت دولت - ملت، مطالعات امنیت از رویکرد واقعگرایی که مبتنی بر محوریت امنیت ملی به معنای امنیت دولتها فراتر رفته و ایده «امنیت جامعهای» را با محوریت امنیت هویتها مطرح میکند، مسئله مقاله حاضر این است که اهمیت بازشناسی رابطه امنیت و هویت و روایت گذشته را در این رویکردهای نوین نشان دهد و در عین حال اهمیت راهبردی آموزش تاریخ گذشته ایران را در درونیسازی ارزشهای فرهنگی و اجتماعی هویت ملی در نسبت با امنیت ملی بررسی کند؛ بر این اساس تلاش شده با تبارشناسی جایگاه تاریخ به مثابه گذشته در برساخت هویت سیاسی دولتهای پیشامدرن و مدرن در ایران، معنایی که از این شیوه روایت از گذشته ذیل مفهوم امنیت و امنیت ملی بازنمایی می شود را نشان دهد که عملا تقلیل آن به «امنیت دولتی» و در نتیجه طرد امکان تکوین و دوام مفاهیم و ارزشهای تقویتکننده درک مبتنی بر «امنیت جامعهای» در نهادهای متولی برقراری نظم و امنیت در حاکمیت است. پذیرش دوگانگی نظم/بینظمی و اقتدار/هرج و مرج به عنوان واقعیت تاریخی جامعه ایرانی مقوم این سازوکار حاشیهرانی در راستای محوریت «دولت» به عنوان حافظ امنیت و نیز تقلیل مفهوم امنیت ملی به امنیت دولت است.