تاثیر روش های مختلف محاسبه عامل توپوگرافی بر صحت برآورد هدررفت خاک در مقیاس رگبار
محل انتشار: پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، دوره: 14، شماره: 28
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 60
فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWMR-14-28_001
تاریخ نمایه سازی: 23 دی 1402
چکیده مقاله:
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: فرسایش خاک موجب کاهش حاصل خیزی زمین، تضعیف پوشش گیاهی، رسوبگذاری، تغییر شکل و پر شدن آبراهه ها به دلیل تجمع بیش از حد ناشی از سیل و کاهش کیفیت آب می شود. لذا تخمین صحیح فرسایش خاک در مدیریت آبخیزها بسیار ضروری است. در میان مدل هایی که برای پیش بینی فرسایش در مقیاس رگبار پیشنهاد شده است، یکی از پرکاربردترین آن ها، نسخه اصلاح شده رابطه جهانی فرسایش خاک (RUSLE) است. به دلیل اهمیت عامل LS در آبخیزهای کوچک و با توپوگرافی پیچیده بر نتایج مدل RUSLE، در این نوشتار فرسایش خاک حاصل از کاربرد چهار روش مختلف محاسبه عامل توپوگرافی مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش ها: فرسایش خاک با استفاده از مدل RUSLE و چهار روش محاسبه عامل LS شامل Moore et al. (۱۹۹۱)، Desmet and Govers (۱۹۹۶)، Boehner and Selige (۲۰۰۶) و روش دستی برای ۳۸ رگبار ثبت شده طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸، در حوزه آبخیز گلازچای واقع در استان آذربایجان غربی محاسبه شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که مقدار متوسط عامل توپوگرافی برای روش های Moore et al. (۱۹۹۱)، Desmet and Govers (۱۹۹۶)، Boehner and Selige (۲۰۰۶) و روش دستی بهترتیب ۹/۹۱، ۵/۲۶، ۱۳/۲۹ و ۶/۵۴ بوده است. تحلیل مقایسه نتایج روش های مورد استفاده با شیوه دستی نشان می دهد که نسبت متوسط مقادیر برآوردی از ۰/۸۰ تا ۲/۰۳ متغیر بوده است. با مقایسه مقدار متوسط نقشه های LS با روش دستی به عنوان روش مبنا و محاسبه میزان خطا مشخص شد که روش Desmet and Govers (۱۹۹۶) با حداقل اختلاف، در تخمین عامل توپوگرافی و نهایتا مقدار متوسط فرسایش خاک حاصل از رگبارهای مطالعاتی موفق تر بوده است. در این پژوهش علی رغم وجود اختلاف در مقادیر فرسایش خاک، الگوی مکانی تقریبا یکسانی در همه روش ها مشاهده شد.
نتیجه گیری: تحلیل نتایج حاصل از روش های مختلف برآورد عامل توپوگرافی برای حوزه آبخیز گلازچای اشنویه دلالت بر تاثیر قابل توجه روش های مورد بررسی در مقدار فرسایش خاک برآوردی و ضرورت انتخاب روش مناسب محاسباتی برای دست یابی به مقادیر صحیح فرسایش خاک برای جلوگیری از خطا و کمینه سازی عدم قطعیت ها دارد. برآورد نادرست فرسایش خاک موجب مدیریت ناصحیح حوزه های آبخیز و هدررفت هزینه و انرژی می شود. پژوهش حاضر از لحاظ ارزیابی مقایسه ای اثر روش های محاسباتی مختلف یکی از عامل های حساس رابطه جهانی فرسایش خاک و نسخه های مختلف آن بر میزان هدررفت خاک برآوردی در مقیاس رگبار و حوزه آبخیز جدید و از حیث معطوف سازی توجه کارشناسان اجرایی و برنامه ریزان محلی در ضرورت انتخاب روش محاسباتی مناسب نوآوری دارد. اگرچه انجام مطالعات گسترده تر برای بررسی سایر روش های محاسبه LS و حتی دیگر عوامل RUSLE، در مقیاس های مکانی مختلف به منظور مقایسه دقیق تر مقدار فرسایش خاک و ارائه جمع بندی های جامع پیشنهاد می شود.
کلیدواژه ها:
Galazchai watershed ، Plan and profile curvature ، RUSLE model ، Soil erosion ، Topographic factor ، حوزه آبخیز گلازچای ، شکل و نیم رخ دامنه ، عامل پستی و بلندی ، فرسایش خاک ، مدل RUSLE
نویسندگان
آزاده کاتبی کرد
Ph.D., Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
سیدحمیدرضا صادقی
Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
ویجی پی سینگ
Department of Biological and Agricultural Engineering & Zachry Department of Civil & Environmental Engineering, Texas A;M University, College Station, USA, and Adjunct Professor at Tarbiat Modares University
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :