نمادشناسی نشان شیر و خورشید در فرهنگ و هنر ایران

ارتباط شیر و خورشید در ایران به آیین مهر و میترائیسم برمی گردد که در این آیین شیر، نماد خورشید، ایزد مهر (میترا) و نگهبان میترا است . شیر همواره در فرهنگ ایرانی از حیوانات منتسب به پادشاه است به طور مثال در دوره هخامنشی استفاده از کهن الگوی شیر به عنوان یک نماد سلطنتی به فراوانی دیده شده است که نشانی از شوکت شاهانه و عظمت است . خورشید نیز همواره مظهر عمر جاوید، شکوه و سلطنت در ایران بوده است و ترکیب این دو نماد در ایران دارای سابقه ی اساطیری و آیینی است که در دورههای بعد از اسلام نیز مورد اقبال واقع شده است و بر روی سکه ها و درفش ها و... دیده می شود هر چند در دیدگاه تشیع نماد شیر و خورشید به ارتباط دو پیکر آسمانی علی (ع) و محمد(ص) برمی گردد و در این دیدگاه شیر نماد حضرت علی (ع) و خورشید نمادی از حضرت محمد(ص) است . از زمان سلاجقه به بعد این نشان بر روی سکه و کاشی بیشتر دیده می شود و از دوره تیموری به بعد نیز رسما بر پرچم ایران نقش بسته است و در حال تبدیل شدن به یک نشان مرسوم ملی است ، همچنین تا انتهای دورهی پهلوی بر پرچم ایران باقی مانده است . این پژوهش با شیوهای توصیفی - تحلیلی با تمرکز بر تحلیل محتوا انجام شده است و در صدد بررسی نماد شناسانه ی نشان مذکور در ایران است ،مفاهیم و معانی مربوط به نشان فوق در پژوهش حاضر شرح داده می شود و سیر معنایی آن از آیین های ایران باستان، قدرت و سلطنت تا مفاهیم مربوط به تشیع و تغییرات این نشان، رواج و رسمیتش مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت .