ماهیت مشروعیت سیاسی ساسانیان در تاریخ نگاری یعقوبی

درک مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی ایران، مبتنی بر دادگری، امنیت طلبی و نظم حاکم بر جهان هستی بوده و صرف نظر از معنای ساده امنیت، وجهی عمیق تر، در پیوند با جهان بینی و نظم کیهانی مورد اعتقاد ایرانیان داشته است. پرداختن به عدالت و امنیت در هر عصری و شرح سلوک معطوف به نظم و امنیت از سوی فرمانروایان است که فهم مشروعیت سیاسی آنها را امکان پذیر می کند. بررسی مشروعیت سیاسی شاهان ساسانی نیز تابع همین قاعده است. به نظر می رسد یعقوبی، مورخی که در قرن سوم هجری می زیست و با رویکرد فرهنگی تری با تاریخ مواجهه داشته است، از همین منظر کارکردگرایانه به تاریخ ساسانیان پرداخته و کارکردهای نظام حکومتی را مبتنی بر میزان اهتمام حاکمان آن به دادگری و امنیت طلبی ایشان روایت کرده است. یعقوبی به عنوان یکی از نخستین تاریخ نگاران مسلمان، ضمن این که نگرش انتقادی تری نسبت به گزارش های موجود درباره تاریخ ساسانیان دارد و در شرح تاریخ ایشان میان افسانه و تاریخ تمیز قائل می شود، در پرتو نگرش فرهنگی خویش، با تکیه بر دادگری و تایید سلوک نیک یا نفی بدروشی فرماروایان ساسانی، عملکردهای مطلوب یا نامطلوب آنها را به نحوی روایت می کند که اهمیت عدالت و ضرورت تامین امنیت را به مخاطب خویش یادآور شود. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی، با هدف تبیین مشروعیت سیاسی فرمانروایان ساسانی در نگاه یعقوبی، چگونگی روایت این مورخ را درباره سلوک سیاسی- اجتماعی آنها مورد بررسی قرار می دهد.