نشانه شناسی درون فرهنگی نقشمایه ترکیبی پرنده_با_سر_زن در انگشتری های فلزی سپهرنشانه ای سلجوقیان ایران

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 131

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JWICA-14-4_002

تاریخ نمایه سازی: 10 مهر 1402

چکیده مقاله:

نقش مایه های ترکیبی انسان-پرنده مفاهیم گسترده و گاه متضادی در تمدن بشری دارند. در دوران اسلامی با وجود تحریم صورتگری، همچنان نقوش انسانی و حیوانی، دستمایه تزئینات آثار هنر اسلامی بوده و در آثاری چون انگشتری به صورت های مختلف به کار رفته است. انگشتر در فرهنگ اسلامی اعتباری خاص دارد و بازتاب دهنده خصایص فرهنگی و باوری مستور در آن است. در میان حکومت های مسلمان در ایران، سلجوقیان از جمله اولین حکومت هایی هستند که با گستردگی جغرافیایی خود به شکوفایی فرهنگی رسیدند و در سپهر نشانه ای آنان، نقش مایه پرنده با سر زن در انگشتری ها هویتی قابل اعتنا داشت. این مقاله در ارتباطات درون فرهنگی سپهر نشانه ای سلجوقیان، پدیداری نقش مایه پرنده با سر زن در انگشتری این دوره را مطالعه می کند و به این پرسش پاسخ می دهد که در بازنمود این نقشینه چه معنای باورمداری از منظر سپهر نشانه ای مستتر است. در این مجال، از روش تحلیل نشانه شناسی فرهنگی مکتب تارتو با استفاده از نظریه سپهر نشانه ای یوری لوتمان استفاده شده است. رهیافت بحث بدین معنا منتج شد که محیط چندفرهنگی تمدن سلجوقیان ایران در درون خود متشکل از سه سپهر نشانه ای اسلامی، ترکی و ایرانی است. گفت وگوی درون فرهنگی موجب پدیداری نقشینه پرنده با سر زن با دو ترکیب بصری شد. نقوش همنشین با این نقش مایه به مفاهیم باروری، قدرت، رشد و نیک خواهی اشاره دارد که ارتباط این گونه انگشتری را با خاستگاه های زنانه قوت می بخشد. ارتباطات درهم تنیده اشتراکات فرهنگی مستتر در باورهای مذهبی اسلامی، تفکرات قومی ترکی و اندیشه های ایرانی موجب ایجاد هویتی یکپارچه در انگشترهای سلجوقیان ایران شده است.

کلیدواژه ها:

سپهرنشانه ای سلجوقیان ، ایران ، انگشتر ، نقشمایه پرنده با سر زن

نویسندگان

معینه السادات حجازی

دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنراسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

پریسا شاد قزوینی

دانشیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران ، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • افضل طوسی، عفت السادات (۱۳۹۱). «گلیم حافظ نگاره بز کوهی ...
  • اقبال چهری، محمد؛ بهروزی، مهرناز و موسوی حاجی، سید رسول ...
  • بایرام زاده رضا و احمدی علیایی، سعید (۱۳۹۵). «تداوم حضور ...
  • بختورتاش، نصرت الله (۱۳۴۸). پرچم و پیکره شیر و خورشید، ...
  • بزرگ بیگدلی، سعید؛ اکبری گندمانی، هیبت الله و محمدی کله ...
  • بهرامی، ایرج (۱۳۷۸). اسطوره اهل حق، تهران: آتیه ...
  • بهمنی، پردیس (۱۳۹۶). «بررسی نقوش و نمادهای گیاهی تاثیرگذار در ...
  • پوپ، آرتور و آکرمن، فیلیس (۱۳۸۷). سیری در هنر ایران، ...
  • توروپ، پیتر (۱۳۹۰). «نشانه شناسی فرهنگی و فرهنگ»، ترجمه فرزان ...
  • جابز، گرترود (۱۳۷۰). سمبل ها، ترجمه محمدرضا بقاپور، تهران: جهان ...
  • چیت ساز، محمدرضا (۱۳۷۹). تاریخ پوشاک ایرانیان (از ابتدای اسلام ...
  • حسنی، پروین و اسدی مهیار (۱۴۰۰). «مطالعه تطبیقی نقش مایه ...
  • خودی، الدوز (۱۳۸۵). «معانی نمادین شیر در هنر ایران». مجله ...
  • دانشجو، حمیده؛ عباسی، جواد و دلریش، بشری (۱۳۹۷). «نقش زنان ...
  • دیماند، موریس اسون (۱۳۸۹). راهنمای صنایع اسلامی. ترجمه عبدالله فریار. ...
  • راوندی، ابوبکر محمد بن علی بن سلیمان (۱۳۶۴). راحه الصدور ...
  • رحمانی، نجیبه و محمودی، فتانه (۱۳۹۶). «بررسی سیر تحول نقش ...
  • زارعی، محمد (۱۳۷۸). «انگشتری در اسلام»، فرهنگ کوثر، ش ۳۲، ...
  • زاویه، سعید و مرادی، آزاده (۱۳۹۶). «مطالعه فلزکاری سلجوقی با ...
  • سرفراز، حسین (۱۳۹۲). نشانه شناسی فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران: ...
  • شوالیه، ژان. و گربران، آلن (۱۳۸۷). فرهنگ نمادها، اساطیر، رویاها، ...
  • صلواتی، مرجان (۱۳۸۷)، «نمادشناسی بیرق ایران باستان تا آغاز دوران ...
  • صمدی، مهرانگیز (۱۳۶۷). ماه در ایران، تهران: اشراقی ...
  • صیادزاده، صغری (۱۳۹۰). موقعیت سیاسی و اجتماعی زن در دوره ...
  • طاهری، ثمانه السادات (۱۳۹۵). «بررسی مفهوم سرزمینی ایران در دوره ...
  • طاهری، صدرالدین (۱۳۹۱)، «کهن الگوی شیر در ایران، میان رودان ...
  • عابددوست، حسین و کاظم پور، زیبا (۱۳۸۸). «تداوم حیات اسفنکس ...
  • فریه، ر. دبلیو (۱۳۷۴) درباره هنرهای ایران، ترجمه پرویز مرزبان، ...
  • کشتگر، ملیحه و طاهری، علیرضا (۱۳۹۳). «تصویر هارپی در هنر ...
  • کوپر، جی. سی (۱۳۷۹). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه ...
  • گریشمن، رمان (۱۳۶۴). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، ...
  • لوتمان، یوری (۱۳۹۰). درباره سپهر نشانه ای، ترجمه فرناز کاکه ...
  • لیونگبرگ، کریستینا (۱۳۹۰). «مواجهه با دیگری فرهنگی، ترجمه تینا امراللهی»، ...
  • مرزبانیان، پانیا (۱۳۹۱). آیکونولوژی بازنمایی آب بر روی سفالینه های ...
  • میتفورد، میراندابوروس (۱۳۹۴). دایره المعارف مصور نمادها و نشانه ها. ...
  • نوری مجیری، مهرداد (۱۴۰۰). «نقش درخت بر مهر و اثر ...
  • نیشابوری، ظهیرالدین (۱۳۳۲). سلجوقنامه، تصحیح اسماعیل افشار، تهران: کلاله خاور ...
  • ونزل، ماریان (۱۳۸۶). انگشتری ها، ترجمه غلامحسین علی مازندرانی، تهران: ...
  • Brunner, C. J. (۱۹۷۸). Sasanian Stamp Seals in the Metropolitan ...
  • Canby, S. R., Beyazit, D., & Rugiadi, M. (۲۰۱۶). Court ...
  • Castell, M. (۲۰۱۱). The Rise of Network Society. E-book: Wiley-Blackwell ...
  • Grabar, O. (۱۹۹۲). The Mediation of Ornament, Washington D.C.: The ...
  • Lotman, Y. (۲۰۰۵). On the Semiosphere. Translated by: Wilma Clark. ...
  • نمایش کامل مراجع