بررسی اثر بخشی تربیت دینی بر ابعاد شخصیتی و اخلاقی دانش آموزان

اخلاق با تربیت، تفاوت دارد. اخلاق امری مقدس و ویژه حوزه افعال اختیاری انسان هاست؛ ازاین رو معنای آن خاص است. برخلاف تربیت که معنای عام دارد و شامل حیوانات نیز می شود. شهید مطهری در بیان تفاوت تربیت و اخلاق می گوید: «تربیت، مفهوم پرورش و ساختن را می رساند و بس. از نظر تربیت فرق نمی کند که تربیت چگونه و برای چه هدفی باشد؛اگر بخواهیم با اصطلاح صحبت کنیم، باید بگوییم فن اخلاق و فن تربیت یکی نیست ... فن تربیت وقتی گفته می شود که منظور مطلق پرورش باشد». اگر اخلاق را که صفات نفسانی و اعمال و رفتار عالی انسانی است، در جهت صحیح و مثبت لحاظ کنیم، اخلاق در این معنا یکی از ثمرات، بلکه مهمترین ثمره تربیت است. بر این اساس تربیت، فعلی است که اخلاق حاصل آن است، اگرچه تمام آن نیست؛ زیرا پرورش استعدادهای فکری و ذهنی و ذوقی و غیره که همگی در دایره تربیت و از موضوعات آن هستند، به جهت اینکه بهطور مستقیم با ملکات نفسانی و خصوصیات اخلاقی مرتبط نیستند، جزء اخلاق محسوب نمی گردند؛ مثلا پرورش حافظه و قدرت استنتاج و استعدادهای هنری و ذوقی اگرچه در محدوده تربیت قرار می گیرند، ولی چون مستقیما با صفات اخلاقی مرتبط نیستند، جزء اخلاق محسوب نمی گردند.