نگاهی زیباشناسانه به مختصات سبکی قابوسنامه

کتاب ارزشمند قابوس نامه معروف به «النصیحه» اثر عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندربن قابوس بن وشمگیر زیاری است که علاوه بر اطلاعات وسیع و معلومات ژرف از جهت نثر ساده و شیوه ی دل انگیز و لطف ذوق و حسن تعبیر نویسنده قابل توجه است. نویسنده کوشیده است با بیانی ساده و به دور از هر گونه ترادف، سجع و اطناب و با کلامی روان و طبعی لطیف، فصیح و سلیس در قالب کتاب ماندگار با موضوع حکمت، اخلاق و تعلیم، مخاطبان را به فضایل دعوت واز رذایل باز دارد. نگارندگان کوشیده اند تا ضمن بیان ویژگی های سبکی عنصرالمعالی با نگاهی زیباشناسانه مختصات سبکی این نویسنده برجسته را بررسی کند و نگاهی دقیق بر این شاهکار بی نظیر با شاهد مثال های زیاد انداخته شود.سبک عنصرالمعالی در نگارش کتاب خود «سبک نثر مرسل» است یعنی نثری که ازهمه قیدهای لفظی و معنوی آزاد است و هیچگونه تکلف و پیچیدگی در آن ملاحظه نمی شود و بنیان آن بر سادگی و صراحت استوار است. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای نگاشته شده است. در بخش مقدمه آن روش، اهداف و پیشینه تحقیق ذکر شده است و در بخش اصلی با معرفی قابوسنامه، شیوه عنصرالمعالی در کتاب قابوسنامه، ویژگی های نثر آن، سبک و شیوه ی نویسندگی عنصرالمعالی بیان و در پایان نتیجه گیری شده است. کتاب قابوسنامه یکی از شاهکارهای ادب تعلیمی است که بسیاری از آداب اجتماعی و فرهنگ کهن ایران در آن معرفی شده است.به نظر بسیاری از پژوهشگران ایران وجهان،این اثر یکی از منابع مهم فرهنگ لغت به شمار می رودواز جهت نوع ادبی در دوران خود نمونه ای کامل وقابل اطمینان است.غرض اصلی نویسنده تنها انتقال پیام اخلاقی است ولی نثرش محتوای علمی با گفتاری ساده دارد .با این حال نویسنده با بهره گیری از واژه ها و ترکیبات و تعبیرات زیبای فارسی گنجینه ای از جملات قصار، پندآموز و ضرب المثل های رایج در زمان خود موسیقی و آهنگ مبتنی بر تخیل و تصویر سازی را ایجادنموده است؛ هرچند خود اذعان نموده است با نوشتن این کتاب، قصد آرایش کلام و پرداختن به زیبایی لفظی و ظاهری را نداشته و بیشترین اهتمام وی توجه دادن مخاطب به مغز و مفهوم کلام و بیان اندیشه هایش بوده است.