آلوده شدن شب پره ی مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta توسط جدایه ی بومی Heterorhabditis bacteriophora

نماتدهای بیمارگر حشرات، انگل های اجباری برای طیف وسیعی از حشرات هستند و در بسیاری از برنامه های مدیریت تلفیقی آفات به کار گرفته می شوند. تاثیر جدایه ی بومی از گونه ی Heterorhabditis bacteriophora, Poinar (۱۹۷۵) روی لاروهای سنین مختلف شب پره ی مینوز گوجه فرنگیTuta absoluta, Meyrick (۱۹۱۷)  به دو صورت گلدانی و آزمایشگاهی بررسی شد. جدایه یH. bacteriophora  با استفاده از روش تله گذاری لاروهای سن آخر پروانه ی موم خوارGalleria mellonella, Linnaeus (۱۷۵۸) از خاک مزرعه ی یونجه واقع در شهرستان فیروزکوه جداسازی شد. سپس برای به دست آوردن جمعیت کافی از نماتد مورد بررسی، نمونه های به دست آمده روی لاروهای سن آخر گالریا پرورش داده شدند. بوته های گوجه فرنگی آلوده به شب پره ی مینوز از گلخانه های آلوده در شهرستان ورامین جمع آوری و سنین مختلف لاروی جداسازی شدند. در بررسی آزمایشگاهی، تعداد ۱۰ عدد لارو سنین مختلف توتا به طور جداگانه در ظروف پتری قرار داده شدند. به هر ظرف پتری حاوی لاروهای آفت، تعداد ۱۰۰۰ عدد لارو عفونت زای سن سوم نماتد، اضافه شد و در شرایط آزمایشگاه نگه داری شدند. تیمار شاهد بدون اضافه کردن نماتد در نظرگرفته شد. نتایج حاصل از بررسی آزمایشگاهی نشان داد که گونه یH. bacteriophora  توانست ۱۰۰ درصد لاروهای مورد بررسی را در مدت ۴۸ ساعت بیمار نموده و باعث مرگ و میر آن ها شود. تجمع لاروهای تغذیه کننده نماتد در سطح بدن لاشه لاروهای بیمار، بعد از ۷۲ ساعت،  قابل مشاهده بود و لاروهای عفونت زای سن سوم و به تدریج نماتدهای نر و ماده ظاهر شدند (شکل۱- A). در بررسی گلدانی، پس از پرورش نشاء گوجه فرنگی، لارو و پروانه ی بالغ شب پره ی مینوز، روی بوته ی گوجه فرنگی رها سازی شدند. پس از استقرار آفت، سوسپانسیونی با غلظت ۱۰۳×۲ عدد لارو سن سوم عفونت زای نماتد در لیتر آب تهیه و یک روز در میان به مدت ۴ روز روی سطح برگ های آلوده به شب پره، محلول پاشی شد. بوته های گوجه فرنگی آلوده به آفت به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد و با آب معمولی اسپری گردید. ۹۶ ساعت پس از محلول پاشی، لاروهای شب پره بررسی و لارو های غیرفعال و تغییر رنگ یافته از داخل دالان های ایجاد شده درون پارانشیم برگ (شکل۱- B). جدا و به ظروف پتری منتقل و با استفاده از روش وایت (White, ۱۹۲۷) نگهداری شدند. بررسی لاروهای آلوده توتا پس از ۷۲ ساعت وجود نماتدها را روی سطح بدن آفت نشان داد. با آزمایش گلدانی مشخص شد که لارو سن سوم عفونت زای H. bacteriophora قادر است از دالان های پارانشیمی ایجاد شده توسط توتا در سطح برگ نفوذ کرده و موجب ۱۰۰ درصد آلودگی و مرگ لارو شب پره ی مینوز گوجه فرنگی گردد. این اولین گزارش از پارازیته شدن لارو آفت مذکور توسط H. bacteriophora در ایران است. پیشنهاد می گردد پژوهش های تکمیلی در مورد بیمارگری این نماتد روی حشره مذکور انجام پذیرد.