بررسی اثرات کود زیستی و نانو ذرات آهن بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L) در شرایط تنش شوری

به منظور بررسی اثر سطوح کود زیستی، نانو کود آهن و شوری آب آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل دو عاملی (کود زیستی و نانو ذرات آهن) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه­ای در شهرستان تربت حیدریه در سال ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد و مورد تجزیه مرکب در مکان (شوری) قرار گرفت. عامل کود زیستی در چهار سطح صفر، ۵۰۰، ۱۰۰۰و ۱۵۰۰ کیلوگرم در هکتار و عامل کود نانو ذرات آهن در دو سطح عدم مصرف و کاربرد چهار لیتر در هکتار بودند که در دو شرایط متفاوت شوری آب آبیاری (۲۹/۲ و ۴۹/۴ دسیزیمنس بر متر) بررسی شدند. کود زیستی (بیوارگانیک گرانول شده) در مرحله سله­شکنی (بعد از اولین آبیاری در اواخر مهر ماه و در زمان گاورو شدن مزرعه) اعمال شد. نتایج نشان داد که صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه، در شرایط آبیاری با شوری ۲۹/۲ دسی­زیمنس ­بر متر نسبت به شوری ۴۹/۴ دسی­زیمنس ­بر متر برتر بودند. همچنین در صفات مذکور، تحت شرایط اعمال آبیاری با شوری ۲۹/۲ دسی­زیمنس بر متر، بین سطوح کاربرد و عدم کاربرد نانو کود آهن اختلاف معنی­داری وجود نداشت، اما بررسی برهمکنش شوری و نانو کود آهن نشان داد که در شرایط اعمال آبیاری با شوری ۴۹/۴ دسی­زیمنس بر متر، کاربرد نانو کود آهن در مقایسه با عدم کاربرد آن، به ترتیب باعث افزایش معنی­دار ۵/۳۵، ۳۳، ۸/۳۲ و ۱/۳۴ درصدی در صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه شد. بررسی مقایسات میانگین اثر متقابل سه گانه نشان داد که در هر دو سطح شوری ۲۹/۲ و ۴۹/۴ دسی­زیمنس بر متر، در شرایط عدم استفاده از کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن توانست بطور معنی­داری میزان کروسین را ارتقا دهد؛ اما در شرایط بکارگیری سطوح مختلف کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن، میزان کروسین را بطور معنی­داری کاهش داد. بطوری که در شوری ۴۹/۴ دسی­زیمنس بر متر و کاربرد ۱۰۰۰ کیلوگرم در هکتار کود زیستی، کاربرد آهن مقدار کروسین را به ۲۹/۲ گرم بر لیتر کاهش داد. بیشترین میزان سافرانال در شرایط اعمال شوری ۴۹/۴ دسی­زیمنس بر متر و در تیمارهای کاربرد ۵۰۰ و ۱۵۰۰ کیلوگرم در هکتار کود زیستی و کاربرد نانو کود آهن و همچنین عدم کاربرد کودهای زیستی و نانو آهن مشاهده شد. آبیاری با شوری ۴۹/۴ دسی­زیمنس بر متر در سطوح کود زیستی (به جزء تیمار ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار) سبب افزایش معنی­دار میزان پیکروکروسین گردید و در این سطح شوری، کاربرد ۱۰۰۰ کیلوگرم در هکتار کود زیستی، میزان پیکروکروسین را به ۵۳/۲ گرم بر لیتر افزایش داد. در مجموع به نظر می­رسد که جهت حصول عملکردهای بالاتر، آبیاری بوسیله آب­های با شوری کمتر و در صورت آبیاری بوسیله آب­های شور، استفاده از کود آهن جهت تعدیل اثرات شوری قابل توصیه باشد.