زمینه های سیاسی و اجتماعی و تاثیر آن بر اندیشه سیاست نامه نویسی ایران دوره اسلامی (با تاکید بر نظریه بحران توماس اسپریگنز)
محل انتشار: فصلنامه سیاست متعالیه، دوره: 9، شماره: 34
سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 241
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_SMP-9-34_007
تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1400
چکیده مقاله:
هدف پژوهش حاضر تبیین تاثیر قدرت سیاسی- اجتماعی حاکم و الزامات زمانه بر انگاره اندیشمندانی همچون خواجه نظام الملک، کاشفی و محقق سبزواری در سیاست نامه نویسی است. روش پژوهش کیفی بوده و با توجه به روش نظری اسپریگنز به این سوال پرداخته شده است که قدرت سیاسی- اجتماعی حاکم چه تاثیری بر انگاره سیاست نامه نویسی خواجه نظام الملک، واعظ کاشفی و محقق سبزواری داشته است؟ نتایج نشان می دهد که سیاست نامه نویسی در دوران زیست اندیشمندان مورد بحث، اساسا متاثر از ساختار سیاسی و اجتماعی قدرت، در وجه ایجابی یا سلبی و بازتاب مصالح اقتدار سیاسی بوده است؛ به گونه ای که می توان هدف از نگارش اکثر این آثار را که در قالب های گوناگون سرشت خاصی دارند و نشات گرفته از وضعیت سیاسی و اجتماعی جامعه آن عصر هستند، مصلحت گرایی سیاسی برای حفظ وضع موجود حاکم دانست. در سیرالملوک، خواجه نظام الملک، گفتمان مطلقه شاهی را صورت بندی کرده و آن را برای رسیدن به جامعه آرمانی و رهایی از مشکلات اجتماعی- سیاسی و نیز عقیدتی جامعه اسلامی برمی گزیند و با احیای اندیشه سیاسی ایرانشهری و تبیین آن به عنوان الگوی عملی سلاطین در دوره سلجوقی، نقش برجسته ای را ایفا نموده است. اخلاق محسنی نیز که از ذهن کاشفی به عنوان اهل قلمی با شخصیت متساهل و پایبند به سنت فکری ایرانی، اما در یک شرایط بحرانی از نوع غلبه خشونت و شمشیر تراوش کرده، به خوبی نشان می دهد که نیاز زمانه یعنی آبادانی، عدالت پیشگی، خردورزی و بزرگ داشتن اهل قلم را درک کرده است. در وضعیتی که محقق سبزواری به عنوان اندیشمندی تراز اول مسئولیت خود دانست که با شناخت از جامعه و حکمرانی به نوشتن سیاست نامه خود اقدام نماید، حاصل آن درهم کنشی قدرت و قلم برای نیل به تقویت بنیان پادشاهی صفوی و نیز تقویت مشروعیت الهی آن بوده است.
کلیدواژه ها:
سیاست نامه نویسی ، خواجه نظام الملک ، قدرت سیاسی ، اخلاق محسنی ، نظریه بحران توماس اسپریگنز ، محقق سبزواری ، نظم سیاسی
نویسندگان
حسین فروغی نیا
استادیار، گروه حقوق، موسسه آموزش عالی فروردین قائمشهر، مازندران، ایران
سید محسن حسینی فر
دکتری، علوم سیاسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران.
فرزاد محمدپور تهمتن
دکتری، علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :