تاثیر عوامل فردی و اجتماعی در بهبود عملکرد بهداشتی استانها

در مقاله حاضر در ابتدا به منظور ارزیابی عملکرد بخش بهداشت و درمان استان های کشور، از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) و رهیافت ستاده محور و همچنین به منظور رتبه بندی واحدهای کارا از روش ابرکارایی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد طی سال های مورد بررسی، استان های ناکارا بطور میانگین می توانند بدون استفاده بیشتر از منابع، با مدیریت صحیح، ۰.۶۶ ستاده ها را افزایش دهند در این میان نیز استان خراسان رضوی با ۲. ۴۵ درصد بیشترین پتانسیل را دارا می باشد و همچنین از طریق بهبود در مقیاس، می توانند ستاده ها را تا ۲۰. ۰۲درصد افزایش دهند و در این میان استان مازندران با ۴۷. ۱۸ درصد بیشترین پتانسیل را در این زمینه دارا می باشد. در ادامه با توجه به آنکه عواملی خارج از حیطه نظام سلامت وجود دارند که بر کارایی بخش بهداشت و درمان موثر هستند، این عوامل، در دو سطح فردی و اجتماعی برای ۳۰ استان طی سال های ۸۶-۱۳۸۳ در نظر گرفته شده است. سطح فردی متغیرهای عادات بد غذایی و هزینه های بهداشتی افراد و سطح اجتماعی متغیرهای سطح آموزش، نرخ پوشش بیمه و درآمد سرانه در هر استان را در بر می گیرد. نتایج حاصل از تخمین این عوامل بر کارایی بخش بهداشت، نشان دهنده تاثیر منفی متغیرهای عادات بد غذایی، هزینه های بهداشتی افراد و تاثیر مثبت سطح آموزش است همچنین متغیر درآمد سرانه نیز پس از گذشتن از حد آستانه دارای تاثیر مثبت بر کارایی است. یکی از نتایج قابل تامل آن است که نرخ پوشش بیمه در تمام سال های مورد بررسی دارای تاثیر منفی بر کارایی بخش بهداشت و درمان است که لزوم توجه بیشتر در جهت بهبود سیستم های بیمه را می طلبد. علاوه بر آن نتایج  نشان می دهد می توان عوامل فردی را از طریق تغییر در عوامل اجتماعی بهبود بخشید، بدین معنی که می توان عادات بد غذایی را از طریق افزایش سطح آموزش جامعه خصوصا آموزش های بهداشتی و هزینه های بهداشتی افراد را از طریق افزایش کارایی سیستم های  بیمه ای و بالا بردن سهم دولت در تامین هزینه های درمانی مردم بهبود بخشید، که این امر مستلزم توجه بیشتر به عوامل اجتماعی نسبت به عوامل فردی در بهبود کارایی بخش بهداشت و درمان است.