بررسی رطوبتهای مختلف بذر، تاریخ کاشت و مدت نگهداری بر کیفیت بذر ذرت هیبرید سینگل کراس 704

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت، رطوبت برداشت و نگهداری بذر بر کیفیت بذر ذرت سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 1392-1391 در مزارع پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، مغان(استان اردبیل) و مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج به صورت بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طراحی شد. تیمارها در مزرعه عبارت بودند از1- مکان، در سه سطح(کرج، کرمانشاه و مغان) 2- تاریخ کاشت در سه سطح(کرج: 12/2/91، 23/2/91 و 8/3/91، کرمانشاه: 15/2/91، 22/2/91 و 28/2/91; مغان: 20/2/91، 4/3/91 و 19/3/91) که انتخاب تاریخ های کاشت بر اساس عرف مناطق صورت پذیرفت. 3- رطوبت بذر در زمان برداشت، در چهار سطح(30 درصد، 25 درصد، 20 درصد و 15 درصد). در هر تاریخ کاشت زمانی که دانه ها به رطوبت مورد نظر رسیدند، از هر تکرار 10 بلال چیده شد. بلال ها سریعا پوست کنی شدند و در هوای آزادخشک شدند تا به محتوی رطوبت 14 درصد رسیدند. سپس توسط شیلر آزمایشگاهی دان شدند. تیمارها پس از برداشت عبارت بودند از 1- اندازه بذر در سه سطح: در این خصوص، دانه ها به-صورت دستی و با استفاده از سه اندازه غربال 7، 6، 5/5 میلی متر به ترتیب به سه اندازه پهن، گرد و متوسط درجه بندی شدند.2- منشا تولید بذر در دو سطح: بذرهای تولیدی مغان و کرج که اختلافات فاحشی را پس از آزمون های تجزیه کیفی نشان دادند.3- قوه نامیه اولیه(قبل از انبارداری) در سه سطح: بالاترین قوه نامیه(100-97 درصد)، قوه نامیه میانه(95-92 درصد) و حداقل قوه نامیه جهت گواهی بذر ذرت(89-88 درصد). صفات اندازه گیری شده در مزرعه عبارت بود از عملکرد واجزای آن . آزمون های تجزیه کیفی بذر شامل اندازه گیری رطوبت بذر، آزمون جوانه زنی استاندارد، متوسط زمان لازم برای جوانه زنی، شاخص طولی بنیه گیاهچه، شاخص وزنی بنیه گیاهچه، آزمون ظهور ریشه چه، آزمون سرما، آزمون پیری تسریع-شده در چهار زمان 72، 96، 120 و 144 ساعت و آزمون بلاتر جهت تعیین میزان آلودگی دانه ها به قارچ فوزاریوم. تمامی آزمون ها مطابق دستورالعمل های آزمایشگاهیISTA انجام شدند. آزمایش ها در آزمایشگاه به صورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی اجرا شدند. میانگین تیمارها با استفاده از آزمونLSD در سطح احتمال 5 درصد مقایسه شدند. نتایج نشان داد که در منطقه کرج و کرمانشاه، عملکرد در تاریخ کاشت های اول و دوم بیش از تاریخ کاشت سوم است. در مغان، تاریخ های مختلف کاشت اختلاف آماری معنی داری بر عملکرد بذر نداشتند. همچنین نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت کیفیت بذرهای تولیدی کاهش یافت که این کاهش با برداشت دیرهنگام بارزتر دیده شد. میزان کاهش در بذرهای اندازه گرد به دلیل موقعیت مکانی آن ها در بلال بیش از اندازه های پهن و متوسط بود، به طوری که در هر سه منطقه حداقل درصد جوانه زنی و بنیه به بذرهای اندازه گرد حاصل از تاریخ کاشت سوم که با رطوبت 15 درصد برداشت شده بودند، تعلق داشت و این اثرات در منطقه مغان به دلیل شرایط آب و هوایی مرطوب و بارندگی های اواخر تابستان، بیشتر از کرج و کرمانشاه بود. مقایسه میانگین نشان داد، در هر سه منطقه بیشترین درصد نشاسته به تاریخ کاشت دوم و برداشت با رطوبت 30 درصد و حداقل آن به تاریخ کاشت های اول و سوم که برداشت آن با محتوی رطوبت 15 درصد صورت پذیرفت، تعلق داشت. بیشترین میزان پروتیین در تاریخ کاشت اول و کمترین آن در تاریخ کاشت سوم دیده شد. نتایج حاصل از اثر تاریخ کاشت و رطوبت برداشت بر درصد آلودگی بذرهای تولیدی مغان به فوزاریوم نشان داد، بیشترین درصد فوزاریوم متعلق به بذرهای حاصل از تاریخ کاشت سوم که با 15 درصد رطوبت برداشت شدند (85 درصد) و کمترین آن به بذرهای تاریخ کاشت اول که با رطوبت 25 درصد برداشت شدند، اختصاص داشت. اثرات قوه نامیه اولیه، ضدعفونی، انبار نگهداری و اندازه بذری بر کیفیت بذرهای تولید کرج و مغان نشان داد بذرهای تولید کرج وقتی به صورت ضدعفونی شده و نشده در انبار کنترل شده(انبار کرج) قرار گرفتند، محدوده قوه نامیه اولیه خود را حفظ نمودند، درحالیکه چنانچه به صورت ضدعفونی نشده در انبار مغان نگهداری شدند بنیه و قوه نامیه اولیه خود را از دست دادند، این کاهش در بذرهای اندازه متوسط بیش از دو اندازه دیگر بود. نتایج نشان داد اثر مثبت ضدعفونی بذر بر بذرهای تولید مغان در هر دو شرایط انبارداری وجود داشت، هر چند نگهداری بذر در شرایط آب و هوایی مغان منجر به کاهش معنی دار قوه نامیه اولیه شد و این کاهش در بذرهای اندازه گرد تولید مغان بیش از دو اندازه دیگر بذری بود. مقایسه قابلیت انبارمانی بذرهای منشا کرج و مغان نشان داد که بذرهای تولیدی کرج به دلیل کیفیت اولیه بالاتر از قابلیت انبارمانی بیشتری برخورداربودند. واژه های کلیدی: ذرت، بنیه بذر، انبارمانی، عملکرد، آزمون بیوشیمیایی