بررسی تاثیر ترکیبات بیولوژیک (فولزایم، فولزایم پلاس، میلدیوکیور، فسفیت، جی سی مایت و ماری گلد) در کنترل آفات و بیماری های خیار و گوجه فرنگی گلخانه ای

در دو دهه اخیر کشت سبزیجات میوه ای گلخانه ای در بسیاری از مناطق ایران گسترش قابل توجهی یافته است. بیماری ها و آفات مختلفی همه ساله خسارت قابل توجهی به این محصولات در اکثر مناطق کشت آنها وارد کرده و سموم شیمیایی مختلفی برای کنترل آنها مصرف می شوند. در این طرح تاثیر ترکیبات بیولوژیک و قارچ کش و حشره کش های با منشای طبیعی در کنترل بیماری ها و آفات عمده ی این محصولات شامل بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه بر اثر فوزاریوم، سفیدک کرکی و سفیدک پودری و نماتد مولد ریشه وکنه دو نقطه ای در خیار و کنه حنایی در گوجه فرنگی مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات بیولوژیک فولزایم و فولزایم پلاس در سه غلظت 5/،‮‭2 1‬ و ‮‭2/5‬ در هزار، قارچ کش فسفیت (فوسگارد %‮‭75‬ ‭WSL) ‬با غلظت ،‮‭4 3‬ و 5 در هزار، قارچ کش میلدیوکیور در سه غلظت 5/،‮‭10 7‬ و ‮‭15‬ در هزار، نماتدکش ماری گلد ‭(Tagetes spp.) ‬با غلظت های ،‮‭50 25‬ و ‮‭75‬ گرم ماده تجاری و غلظت های 3/،‮‭0/5 0‬ و 1 در هزار حشره کش/کنه کش جدیدارگانیک جی سی مایت به ترتیب در کنترل بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه خیار گلخانه ای بر اثر‭(Forc) Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum‬، سفیدک کرکی خیار با عامل ‭Pseudoperonospora cubensis‬، سفیدک پودری خیار بر اثر ‭Erysiphe cichoracearum ‬، نماتد مولد گره ریشه و کنه تارتن دونقطه ای خیار ‭(Tetranychus urticae) ‬و کنه حنایی گوجه فرنگی ‭ (Aculops lycopersici) ‬بررسی شد. ترکیبات بیولوژیک فولزایم و فولزایم پلاس به روش های پوشش سطحی بذر خیار قبل از کشت، افزودن به خاک در زمان انتقال نشا و نیز دو مرتبه بعد از کشت (به فواصل هر 5 هفته یک بار) به خاک آلوده شده به بیمارگر اضافه شدند. نتایج دو سال اجرای آزمایش نشان داد که مصرف فولزایم و فولزایم پلاس با غلظت های 2 و ‮‭2/5‬ در هزار به طور مشابه و معنی-داری باعث کاهش بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه خیار گلخانه ای به ترتیب به میزان ‮‭88‬/،‮‭65/16 54‬ و ‮‭60/40‬ و ‮‭62/53‬ درصد نسبت به شاهد می شود. قارچ کش فسفیت بعد ازمشاهده اولین علایم بیماری و در دو نوبت با فاصله زمانی ‮‭7-10‬ روز مورد استفاده قرار گرفت. کلیه غلظت های مورد استفاده از فسفیت باعث کنترل معنی دار بیماری نسبت به شاهد بدون سمپاشی شدند. جدول مقایسه میانگین تیمارها در بررسی اثر قارچ کش میلدیوکیور در شرایط مزرعه نشان داد که غلظت های ‮‭10‬ و ‮‭15‬ در هزار این قارچ کش به طور مشابهی به ترتیب با ‮‭76/2‬ و ‮‭76/8‬ درصد کاهش بیماری نسبت به شاهد بدون سمپاشی در کنترل بیماری موثر بودند. در آزمایشات گلخانه، مقایسه میانگین تیمارها در دو سال اجرای آزمایش نشان داد که میلدیوکیور ‮‭7/5‬ در هزار با ‮‭90‬ درصد کاهش بیماری نسبت به شاهد بدون سمپاشی به لحاظ اقتصادی برای مدیریت بیماری سفیدک پودری در شرایط گلخانه در مقایسه با غلظت های ‮‭10‬ و ‮‭15‬ در هزار ارجهیت دارد. سه ماه پس از استفاده از ماری گلد با هدف کنترل نماتد مولد ریشه خیار فاکتورهای رویشی میزبان و متغیرهای وابسته به جمعیت نماتد از جمله تعداد گره های موجود روی ریشه، جمعیت نهایی و فاکتور تولید مثل نماتد بررسی شدند. نتایج نشان داد اختلاف معنی داری در صفات اندازه گیری شده بین تیمارهای متاثر از ماری گلد و شاهد (به استثنای طول ریشه در یکی ار مناطق اجرای آزمایش) وجود ندارد. نتایج درصد تلفات تیمارها و نوبت های نمونه برداری بر جمعیت کنه تارتن خیار تفاوت آماری معنی داری نداشت ولی روند تاثیر برای غلظتهای ‮‭0/3‬ و ‮‭0/5‬ درهزار در نوبت 3 روز، به ترتیب از مقدار ‮‭48‬/%‮‭71‬ و ‮‭66‬/%‮‭66‬ به بیش از %‮‭97‬ در نوبت ‮‭14‬ روز افزایش نشان داد. درصد تلفات کنه حنایی گوجه فرنگی به ترتیب برای دزهای ‮‭0/3‬ و یک در هزار جی سی مایت از ‮‭60/82‬ % و ‮‭11‬/%‮‭67‬ در نوبت یک روز بعد به ‮‭87/08‬ % و ‮‭90‬/%‮‭92‬ در نوبت هفت روز بعد از سمپاشی افزایش داشت. این بررسی نشان داد، مواد بیولوژیک فولزایم و فولزایم پلاس، فسفیت، میلدیوکیور، فسفیت و جی سی مایت به ترتیب در کنترل بیماری های پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه خیار، سفیدک های کرکی و پودری و کنه های تارتن خیار و حنایی گوجه فرنگی تاثیر معنی داری دارند. کلمات کلیدی: بیوکنترل ، پژمردگی، سفیدک کرکی، سفیدک پودری، قارچ کش، جمعیت، خسارت، ماری گلد، نماتد، گره ریشه، جی سی مایت، غلظت، کنه تارتن، کنترل، کنه حنایی، خیار، گوجه فرنگی، گلخانه