معلمان تربیت بدنی، محاسبه گر و اقدام پژوه
اشاره
کلاسهای تربیت بدنی دارای ویژگی های بارزی است و معلمان تربیت بدنی باید در کار عملی یا تجزیه و تحلیل آن، از خود ارزیابی داشته باشند. این فرایند، چالش خاصی را برای معلمان تربیت بدنی به وجود می آورد. بنابراین، مواجه شدن با این مسئله که آیا معلمان تربیت بدنی، معلمانی خود ارزیاب و اقدام پژوه هستند یا خیر؟ به عنوان چالشی جدی مطرح شده است. در تربیت بدنی، خود ارزیابی و پژوهش در عمل (اقدام پژوهی) بصورت مداوم و جدا ناپذیر، با هم مرتبط هستند و همین امر، معلمان را تشویق میکند تا این نتایج را در روش تدریس خود منعکس سازند.
کلمات اصلی: خود ارزیابی، اقدام پژوهی، معلمان تربیت بدنی
مقدمه
امروزه تدریس تربیت بدنی بر برنامه های آموزشی مربوط به زمینه های کلی انسان شناسی، فعالیت های جسمی و حرکتی و مهارت ها متمرکز است. تربیت بدنی بخشی جدانشدنی از آموزش است که هدف آن توسعه ی ابعاد مختلف جسم و روان و هماهنگی بین آنها در دانش آموزان می باشد. تربیت بدنی اثری مثبت بر سلامت و مهارت یادگیری دانش آموز دارد. این موضوعات ثابت می کنند که تربیت بدنی نقش مهمی در سیستم آموزشی جوانان ایفا می کند. پژوهشگران زیادی در مورد خود ارزیابی و اقدام پژوهی مربیان و معلمان و کاربرد آنها در زمینهی روانشناسی ورزشی، تحقیقاتی انجام داده اند. عمل خود ارزیابی، دارای ساختار منحصر به فردی می باشد که شامل مطالعه و تحقیقاتی است که معلم در آن واقعا فعالیت دارد. به علاوه، خود ارزیابی، عامل اصلی برای پیشرفت تدریس و دستیابی به تجربهی تدریس بهتر است. خود ارزیابی نیازمند این است که معلمان تربیت بدنی، ارزشها و عملکردهای خود را ارزیابی کنند زیرا آنها را قادر می سازد اهداف و ارزشها را درک کرده و همچنین انگیزه کافی برای عملکرد خود پیدا کنند. دلیل اهمیت آموزش معلمان تربیت بدنی برای ارزیابی ارزشمند خود، انعکاس در کلاسهای آموزشی و فعالیتهای عملی معلمان می باشد.
تحقیق عملی، یک تحقیق سیستماتیک است با هدف جمع آوری اطلاعاتی دربارهی نحوهی کار مدرسه و کیفیت تدریس و موفقیت دانش آموزان در یادگیری که توسط معلمان انجام می شود. مدارسی که به تغییرات آموزشی علاقمندند، معلمان خود را تشویق می کنند که فعالیت بیشتری در تحقیقات داشته باشند، نه اینکه فقط کاربری باشند که از نتایج به دست آمده از تحقیقات دیگران را استفاده می کنند. یکی از ویژگی های اساسی تحقیق عملی این است که مشکلات توسط خود معلمان شناسایی و حل و فصل می شوند که این کار را با تکیه بر نیازهای خود انجام می دهند و نه متناسب با نیازهای افراد خارج از مدرسه یا سایر موسسات. همچنین، قسمت اصلی تحقیق عملی، خود عمل است. پس ممکن است فعالیت های از پیش برنامه ریزی شده با شرایط جدید، تغییر و انطباق داده شوند به این معنی که کل فرایند تحقیق، پاسخی انعطاف پذیر و خلاقانه به نیازهای شرکت کنندگان در تحقیق باشد. هدف جمع آوری اطلاعات در تحقیق عملی، مروری بر وضعیت امور، پیشرفت عمل و بازخورد، ایجاد تغییرات مثبت در مدرسه و همچنین افزایش نتایج یادگیری و کیفیت زندگی همهی شرکت کنندگان در تحقیق میباشد. تحقیقات عملی نشان دهندهی نیاز به بهبود تمام بخشهای مدرسه برای افزایش کیفیت آموزش و یادگیری و همچنین شرایط آموزشی و یادگیری است. تحقیق عملی از معلم (گروهی از معلمان)، زمانی که در معرفی روش های ابتکاری متکی بر تفکر با چالش های عملی رو به رو میشوند، پشتیبانی و حمایت می کند.
خود ارزیابی، افکار مهم و نظرات و عملکردهای خود فرد (معلم پژوهنده) را پیش بینی می کند. به عبارت دیگر، هر آنچه فرد قبلا انجام داده و برنامه ریزی شده بود را ارزیابی مجدد کرده و نیز تمام مزایا و معایب آن را به منظور بهبود عملکرد خود، تجزیه و تحلیل می کند. چالش های تدریس در معلمان، انگیزهای ایجاد میکند تا دربارهی پیشرفت روش تدریسشان به طور جدی فکر کنند.
خود ارزیابی معلم تربیت بدنی، بر این سوالات متمرکز است که: چه ارزش هایی را از طریق فعالیت های بدنی و ورزشی ارتقاء می دهم؟ چگونه می توانم عملکرد خود را برای دیگران، مفید سازم؟ چگونه میتوانم کار خود را سازماندهی کنم تا ارزش های حرفه ای ام را بهتر ارتقا دهم؟ آیا لحظاتی وجود دارد که در آن، من این ارزشها را ارتقا ندهم؟ این سوالات با انجام اقدام پژوهی پاسخ داده می شوند.
بر اساس مطالعات پیل[1]، اقدام پژوهی، ابزار مفیدی برای ارتقای آموزش تربیت بدنی است زیرا در پیشرفت اهداف اصلی و بازخوردی فعالیتها، نقش مهمی دارد که هدف این فعالیتها باید راه حلی برای مشکلات مختلف به وجود آمده در شرایط خاص، باشد. معلمانی که اشکالات خود را می پذیرند و در جهت پر کردن خلاء در دانش، مهارتها و صلاحیت های خود به صورتی هدفمند و برنامه ریزی شده تلاش میکنند، با تکرار چرخه ی تحقیق عملی (اقدام پژوهی)، تبدیل به معلم محقق میشوند.
بر اساس نتایج تحقیق ماکسیموف و عثمانف[2] چالشهای موجود برای معلمین تربیتبدنی در خود ارزیابی از کلاسهای عملی شامل موارد زیر بودند:
1- دانش درباره ی تحقیق عملی و کاربرد آن
2- آماده سازی و برنامه ریزی کلاسهای تربیت بدنی
3- تاکتیک های مدیریت کلاس
4- نظم و انضباط در کلاسهای تربیت بدنی
5- ارزیابی و خود ارزیابی معلمان تربیت بدنی
معلمانی که فقط در مواجه با مشکلات، عملکردهای خود را ارزیابی می کنند و یا افرادی که عملکرد خود را تنها هنگامی تجزیه و تحلیل می کنند که فکر می کنند موثر است، معلمی فکور و خود ارزیاب نیستند. یک معلم فکور، معلمی است که تجزیه و تحلیل و خود ارزیابی را همیشه انجام می دهد و نیز برای استفاده از روش های مختلف و جدید تدریس، آمادگی دارد؛ شیوه های خوب تدریس را شناسایی کرده و تجربیات خود را با همکاران در میان میگذارد، برنامهی تعیین شده ی قبلی را متناسب با نیازهای دانش آموزان تغییر میدهد، اصولی که بر پایه عملکردها بوده و نیز اصولی که قبلا بدون ارزیابی در تمرین های خود گنجانده بودند را تجزیه و تحلیل می کند. خود ارزیابی، بیانگر رویکرد کامل و منظم در امر آموزش است. که شامل مراحل یا روش هایی نیست که باید در نظر گرفته شود، بلکه دارای روش هایی برای ارزیابی مجدد و انعکاس دادن در فعالیت خود بوده و می توانند شامل این موارد نیز باشند:
- توجه به کار خود فرد از طریق پاسخ به جنبه های مختلف تدریس، - ثبت سوابق،
- اشاره به اساس های علمی و دانشمندانه مربوط به یادگیری و تدریس، - مشاوره دادن،
- یاداوری و تجزیه و تحلیل تجربه ی مدرسه ی خود فرد، - انجام تحقیق عملی،
- تجزیه و تحلیل کلاسهای ضبط شده، - گفتگو با دانش آموزان
- به اشتراک گذاشتن تجربیات با همکاران.
تربیت بدنی یکی از دروس مدرسه است که به دلیل ویژگی های آن با بقیه ی درسها متفاوت می باشد و اهداف اصلی آن، بهبود سلامت، رشد جسمی، توسعهی مهارتها، شکل گیری و افزایش مهارت های حرکتی و ... است. اهداف تربیت بدنی در کلاسهای منظم و برخی فعالیت های فوق برنامه اجرایی می شود. ریان[3]، می گوید مدیریت یک کلاس، چه در سالن ورزشی مدرسه، چه در یک آزمایشگاه علمی و یا یک کلاس سنتی، به یک رهبر و مهارت های فکورانه نیاز دارد و به معنای تحقیق عملی است. دارا بودن دانش کافی در مورد تمرینات ورزشی فکورانه برای معلمان تربیت بدنی و برای تبدیل شدن به یک کارورز خود ارزیاب، یا معلم پژوهنده، اهمیت دارد.
در تحقیقاتی دربارهی عمل خود ارزیابی، نولز و همکاران، تاکید کردند که تمرین فکورانه به معنای «ارزیابی مجدد آنچه ما انجام داده ایم و آنچه که در حال حاضر انجام می دهیم»، می باشد و بر اساس آن، متوجه می شویم که کدام بخش از فعالیت خود را می توانیم بهتر ارتقا دهیم و رویدادها و یا موضوعات اتفاق افتاده را ارزیابی کنیم و نتیجه گیری را بدست آوریم. معلم می نشینید و به آنچه که انجام داده است، فکر می کند که "من هیچ موفقیتی نداشته ام، پس چه کار متفاوتی میتوانم انجام دهم؟" او کارش را تجزیه و تحلیل می کند و فکر می کند که چه کاری می تواند انجام دهد که بهتر شود. بنابراین معلمان، عمل خود ارزیابی خود را بعنوان شکلی از تحلیل، فرایند ارزیابی و ابزاری برای بهبود عملکرد خود و ایجاد تغییراتی در آن توصیف می کنند. مهم این است که معلمان این سوالات را از خود بپرسند: "چه کاری انجام داده ام؟"،"چه کاری می توانم برای بهتر شدن آن انجام بدهم؟"
اقدام پژوهی توسط معلمانی انجام می شود که فعالیت خود را با هدف بهبود کار عملی و پیشرفت خود بعنوان کارورزان عملی انجام می دهند. بنابراین، ممکن است گفته شود که اقدام پژوهی ارتباط نزدیکی با ارزیابی مجدد فعالیت ها دارد، که معلمان را قادر می سازد تا تجربه ی تدریس خود را افزایش داده و به اشتراک بگذارند و نیز با مدیریت بیشتر، از این تجربیات، استفاده نمایند. تحقیق در مورد نگرش معلمان تربیت بدنی، ثابت می کند که ارزیابی فکورانه در عمل بسیار مهم است و خود ارزیابی، بخش جدایی ناپذیر از آموزش می باشد؛ یعنی خود ارزیابی، برای پیشرفت آموزش تربیت بدنی بعنوان مهارتی حیاتی در نظر گرفته شده و همچنین بعنوان راهبردی است که می تواند به کارورزان کمک کند تا تصمیمات و اقدامات خود را دوباره ارزیابی کنند، در نتیجه، درک و مدیریت خود و عمل خود را افزایش می دهند.
نتیجه گیری
بنظر می رسد آموزش تربیت بدنی، مهمترین بخش آموزشی است که برای انجام اقدام پژوهی مناسب است. نتایج بدست آمده معلمان تربیت بدنی را به افزایش دانش خود در تحقیقات عملی، آموزش استفاده از روشهای جدید برای تفکر و ارزیابی تحقیق عملی در طی کلاس های تربیت بدنی تشویق می کند. اقدام پژوهی به ایجاد ایده هایی کمک می کند که باعث تغییر و بهبود درک معلمان از عملکرد خود می شوند و امکانات جدیدی را برای فعالیت فراهم می کند که ممکن است نه تنها برای معلمان، بلکه برای دانش آموزان آنها نیز مفید باشد، زیرا اقدام پژوهی انجام شده، اطلاعات جدیدی را در اختیار آنها قرار می دهد. معلمان تربیت بدنی، مثل سایر معلمان نیازمند این هستند که به کارورزان خود ارزیاب تبدیل شده و عملکرد خود را بررسی نمایند، زیرا نه تنها برای معلمانی که همیشه شیوه ی تدریس خود را ارتقا می دهند، مفید است؛ بلکه برای دانش آموزان و همکارانشان نیز مفید می باشد.
این پژوهش ثابت کرد که معلمان تربیت بدنی می توانند اقدام پژوهی را آغاز نموده و به تدریج به عنوان یکی از بخش های مهم، آموزش تربیت بدنی به دانش آموزان را بهبود بخشند؛ که این امر، از طریق رشد جسمانی کافی کودکان با استفاده از عمل و بازخورد، حاصل میگردد. این تحقیق همچنین امکان آموزش بیشتر معلمان تربیت بدنی در زمینه ی تحقیقات عملی را فراهم ساخته است، یعنی معلمانی که قادر به ارزیابی اساسی و آموزش خود بودند، در واقع در آستانه ی تحقق بخشیدن به اقدام پژوهی و تبدیل شدن به یک کارورز خود ارزیاب واقعی هستند. پس باید به آنها این امکان داده شود تا برای یادگیری مراحل تحقیق عملی و ارزیابی و ثبت بازخورد تمام پیشرفت هایی که در آموزش داشته اند، روش های قدیمی آموزشی را با این روش ابتکاری مقایسه کنند. آموزش تربیت بدنی به ویژه برای اقدام پژوهی و دستیابی به بازخورد و ارزیابی موفقیت های یادگیری مناسب است. با درس پژوهی و اقدام پژوهی می توان نیم نگاهی به سوی آینده پژوهی در تربیت بدنی در عصر حاضر داشت. پیشنهاد می شود در تحقیقات دانشجویی و رساله های مقطع دکترا مدل درس پژوهی و اقدام پژوهی به صورت بومی شده را به عنوان مبحثی در تحقیقات تربیت بدنی مد نظر قرار دهند.
[1]Pill
[2]Maksimović & Osmanović
[3]Ryan