تصویر توج در فردوس المرشدیه

تذکره های صوفیان در ضمن ارائه مضامین اصلی خود یعنی شرح حالات رهبران طریقت، بعضا حاوی برخی داده های اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی نیز هستند که استفاده از آنها مخصوصا در موضوعاتی که با مشکل فقر اطلاعات دست اول مواجه اند، ضروری و حائز اهمیت است. یک نمونه از این متون، فردوس المرشدیه فی اسرارالصمدیه در شرح احوال و کرامات صوفی نامدار سده پنجم و بنیانگذار طریقت مرشدی، شیخ ابواسحاق ابراهیم بن شهریار کازرونی است. اهمیت بررسی این متن از منظر جغرافیای تاریخی ایران این است که حوزه نفوذ طریقت مرشدیه عمدتا در جنوب غربی فارس، از جمله در امتداد مسیری بود که کازرون را به ساحل خلیج فارس متصل می کرد. با توجه به اشارات مکرر این متن به شهر کمتر شناخته شده توج در مسیر مزبور، این پرسش مطرح می شود که این متن تا چه اندازه به شناخت بیشتر شهر توج کمک می کند. پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. بررسی داده های مزبور به شناسایی جایگاه سیاسی اداری توج به عنوان یک امیرنشین، گستردگی حوزه نفوذ و هویت خاندان امیران توج، و نقطه اتصال توج با خلیج فارس کمک می کند.