نقش مسیرهای پیامرسانی ایکوزانوئیدها در ترمیم زخم و بازسازی بافت

ترمیم زخم، یک فرآیند پیچیده و متشکل از چهار مرحله اصلی شامل هموستازی، التهاب، تکثیر سلولی و بازآرایی است. عواملمختلفی از جمله فاکتورهای رشد، سیتوکاین ها، کموکاین ها و واسطه های لیپیدی مختلف مانند اسید لیزوفسفاتیدیک، اسفنگوزین-۱- فسفات و ایکوزانوئیدها در فرآیند ترمیم زخم مداخله و آن را تنظیم میکنند. در این مطالعه، مروری بر نقش انواع ایکوزانوئیدهابه عنوان واسطه های تکثیر و تمایز سلولی، التهاب، مهاجرت، آپوپتوز، پیری، رگزایی و بازسازی بافت داشته ایم. ایکوزانوئیدهاواسطه های لیپیدی فعالی هستند که از اسید آراشیدونیک مشتق شده و نقش مهمی در آسیب های بافتی و پاسخ های التهابی ایفامی کنند. از جمله ایکوزانوئیدها میتوان به پروستانوئیدها (تولید به واسطه سیکلوکسیژناز- ۱ و سیکلوکسیژناز- ۲)، لکوترین ها واسیدهای هیدروکسی ایکوزاتترانوئیک (تولید به واسطه لیپوکسیژناز) اشاره کرد. وقوع آسیب و التهاب در بافت ها، میتواند موجبفعال شدن آنزیم های مسیر بیوسنتز ایکوزانوئیدها شود. ایکوزانوئیدها پس از تولید، در سلولها ذخیره نمیشوند بلکه در مواقع نیاز،به سرعت از اسیدهای چرب غشای سلول یا غشای هسته تولید میشوند. ایکوزانوئیدها نیمه عمر کوتاهی داشته و به سرعتمتابولیزه میشوند، به همین دلیل پیام رسانی این مولکول ها معمولا به صورت اتوکرین (اثر بر سلول تولید کننده) و پاراکرین (اثر برسلولهای مجاور) است. با این حال، ایکوزانوئیدها در مواقع لزوم میتوانند وارد جریان خون شده و به عنوان یک پیام رسانهورمونی عمل کنند. گیرندههای ایکوزانوئید که معمولا از نوع گیرندههای جفت شده با پروتئین GPCRs)G) هستند، در انواع مختلفی از سلولها از جمله سلولهای سیستم ایمنی، سیستم عصبی، ماهیچه صاف و بافت چربی شناسایی شده اند. اینواسطه های لیپیدی، در فراخوانی سلول های سیستم ایمنی به محل آسیب و التهاب نقش داشته و همچنین، طی تعامل باسلولهای مختلف موجود در بستر زخم از جمله کراتینوسیت ها و فیبروبلاست ها، موجب تعدیل فعالیت این سلولها میشوند. انواعایکوزانوئیدها در طول آسیب و ترمیم، بسته به نوع سلول و بافت، تولید شده و در تنظیم فرآیندهایی نظیر ترمیم زخم های مزمن وتشکیل اسکار یا فیبروز وارد عمل میشوند. طی سالهای اخیر، نقش ایکوزانوئیدها در ترمیم آسیب های وارده به برخی بافت هایانسانی از جمله، بافت کلیه، ریه، استخوان و پوست، توسط پژوهشگران بررسی و تایید شده است. از آنجا که ایکوزانوئیدها تقریبا درتمام مراحل ترمیم بافت حضور دارند، بررسی مسیرهای پیام رسانی آنها میتواند منجر به طراحی درمان های دارویی جدید برایانواع زخم های بافتی شده و استفاده از آنها ممکن است جایگزین مناسبی برای روشهای پیچیده و پرهزینه مانند جراحی باشد.