بررسی بیواکولوزی کنه جوانه بادام ‭Acolitus phloeocoptes nalapa, 1890 (Acari: Eriophyoidea) ‬و روش های کنترل خسارت آن در استان خراسان رضوی

کنه جوانه بادام ‭Acalitus phloeocoptes ‬از روی درختا ن بادام با علایم خشکیدگی جوانه ها روی شاخه های دو ساله به بالا در استان خراسان رضوی در سال های ‮‭1392‬ و ‮‭1393‬ جمع آوری و نسبت به مطالعه بیولوژی آن اقدام گردید. این کنه با نفوذ در فلس های جوانه های یک ساله میزبان و تغییر در بافت های کنار آنها، شروع به تغذیه می نماید. اولین افراد ماده به تدریج از نیمه اسفند مهاجرت خود را به خارج از گال آغاز نموده و بر روی سطح شاخه ها مشاهده شدند و توسط باد انتشار می یابند. نتابج نشان داد این کنه قادر است روی درختان بادام چهار نسل در سال ایجاد نموده و زمستان را به صورت پوره سن دو به تعداد متوسط ‮‭368‬ عدد در هرگال سپری نماید. کلیه مراحل رشدی غیر از افراد بالغ، در داخل گال سپری گردید. تورم بافتهای کنار جوانه ها همزمان با شروع رشد رویشی درخت اتفاق افتاده و تبدیل به حفره می گردد. اولین تخمریزی در سال اول و دوم مطالعه، به ترتیب درابتدای خرداد و انتهای اردیبهشت ماه صورت پذیرفت.کنه های نر ‮‭3-5‬ روز دیرتر از ظهور کنه های ماده ظاهر شدند. روند افزایشی ایجاد گال در شاخه ها سبب افزایش جمعیت هر کدام از مراحل رشدی کنه در روی درختان گردید. بیشترین گال کنار جوانه روی شاخه های دوساله شمارش شد. بررسی ها نشان داد که این کنه بر روی درختان آلو ‭ Prunus domestica ‬و زردآلو ‭Prunus armeniaca ‬نیز ایجاد گال می نماید. کنترل خسارت این کنه با شش تیمارشامل حذف شاخه های آلوده در فصل زمستان، حذف شاخه های آلوده در فصل بهار، روغن پاشی با روغن زمستانه (ولک) با غلظت دو درصد در زمان خروج کنه ها از گال، کاربرد یکبار کنه کش فنازاکویین با غلظت نیم در هزار در زمان خروج کنه ها از گال، کاربرد مایع ظرفشویی با غلظت یک در هزار و تیمار شاهد بدون انجام عملیات مبارزه، در چهار تکرار و در قالب طرح بلوک های کامل، در سال دوم مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه آماری میانگین درصد تلفات جمعیت مرحله بالغ کنه جوانه بادام، در تیمارها و نوبت های ،‮‭14 7‬ و ‮‭28‬ روز نمونه برداری، تفاوت معنی داری درسطح احتمال خطای پنج درصد با یکدیگر نشان دادند. اختلاف بین تیمارها در هر سه نوبت شمارش کنههای مرده در سطح کمتر از ‮‭01‬/ معنیدار شد.در نوبت 7 و ‮‭28‬روز بعد اعمال تیمارها، تلفات کنه برای کنه کش فنازاکویین با غلظت نیم در هزاربه ترتیب با بیش از ‮‭90‬ و ‮‭74‬ درصد در بالاترین گروه و کمترین تاثیر بر درصد تلفات کنه، مربوط به تیمار کاربرد محلول ظرفشویی با ‮‭38/8‬ و ‮‭29‬ درصد بود. با توجه به نتایج حذف شاخه های آلوده در زمستان که تا ‮‭28‬ روز بعد از اعمال تیمار ها توانست به میزان بیش از ‮‭60‬ درصد کاهش جمعیت کنه را ایجاد نماید، پیشنهاد می گردد تلفیق حذف شاخه های آلوده در زمستان و کاربرد یک بار کنه کش در زمان خروج کنه های بالغ از گال پس از بازدید شاخه ها، در صورت رشد مطلوب درختان، قابل توصیه می باشد. لغات کلیدی: بادام، کنه جوانه، کنترل شیمیایی، ‭Acalitus phloeocoptes ‬، ایران