محمد شریفیان - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
فریبا مهرخو - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مریم نگهبان - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، بخش تحقیقات آفت کش ها، تهران، ایران

سفیدبالک گلخانه یکی از مهمترین آفات مخرب گلخانه ای در سرتاسر جهان است. در این پژوهش، اثرات کشندگی و زیرکشندگی اسانس گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) و نانوفرموالسیون آن بر سفیدبالک گلخانه با تاکید بر فراسنجه های زیستی و رشد جمعیتی Trialeurodes vaporariorum (Westwood) مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس گیری از گیاه مورد نظر با روش تقطیر بخار به وسیله دستگاه کلونجر انجام شد و اجزای شیمیایی آنها توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مونو ترپنوئید های کارون (۱۳/۵۷%) و لیمونن (۹۰/۲۶%) بیشترین درصد ترکیبات استخراج شده اسانس نعناع فلفلی بودند. همچنین شناسایی نانوفرمولاسیون سنتزشده با استفاده از میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM)، روبشی (SEM) و توزیع اندازه پراکندگی ذرات (DLS) انجام گرفت. نتایج بیانگر کروی شکل بودن نانوفرمولاسیون ها و اندازه متوسط ذرات ۷۴/۱۷۹ نانومتر بود. روش زیست سنجی مورد استفاده در این پژوهش غوطه وری برگ بود. نتایج حاصل از زیست سنجی نشان داد که نانوفرمولاسیون نعناع فلفلی (۴۱۱/۳۳۷۵ پی پی ام) سمی تر از فرم خالص اسانس (۱۱۸/۴۵۳۶ پی پی ام) آن، برای حشرات کامل سفیدبالک بود. داده های حاصل از جدول زندگی، بر اساس تئوری جدول زندگی دو جنسی سن- مرحله رشدی تجزیه شدند. غلظت زیرکشنده (LC۲۵ ) فرم نانوامولسیون اسانس M. piperita فراسنجه های جدول زندگی را با تاخیر در مرحله رشد نموی، کاهش طول عمر حشرات ماده و کاهش میزان باروری بیشتر از فرم خالص اسانس تحت تاثیر قرار داد. همچنین میزان فراسنجه های رشد جمعیتی نظیر نرخ ذاتی و متناهی افزایش جمعیت در افراد تیمارشده با نانوفرمولاسیون (۰۰۶/۰±۰۷۶/۰ماده/ماده/روز)، (۰۰۷/۰±۰۷۹/۱)، کمتر از افرادی بود که تحت تاثیر اسانس خالص (۰۰۶/۰±۰۸۴/۰ماده/ماده/روز)، (۰۰۶/۰±۰۸۷/۱) قرار گرفته بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نانوفرمولاسیون دارای اثرات کشندگی و زیرکشندگی بیشتری بر سفیدبالک گلخانه داشته و می تواند در مدیریت تلفیقی این آفت مدنظر قرار گیرد.

زیست سنجی, سم شناسی, جمعیت نگاری, حشره کش های گیاهی, فرمولاسیون