مسعود عطارمنش - دانش پژوه مدرسه فقهی امام محمدباقر ع

دور از دسترس قرار گرفتن احکام شرع با عنوان انسداد شناخته می شود. حاصل انسداد حجیت و اعتبار ظن است. با فرض قبول مقدمات دلیل انسداد و پذیرش حجیت ظنون، باید به دنبال پاسخی برای این پرسش بود که در مقام امتثال ظنی تکالیف شرع، آیا مطلق ظن حجت است یا صرفا نوع خاصی از ظن، ملاک حجیت را داراست؟ در این زمینه چهار دیدگاه شاخص وجود دارد که عبارتند از: حجیت مطلق ظن، حجیت خصوص ظن به طریق، حجیت خصوص ظن به واقع، و حجیت جامع بین ظن به طریق و ظن به واقع. با تحلیل حقیقت تکلیف می توان دریافت، نتیجه دلیل انسداد تنها حجیت ظن به مساله اصولی، یا ظن به طریق، یا ظن به مرحله فعلیت می باشد. به دیگر عبارت، عقل، انسان را از عمل به ظنونی که اعتبارشان مظنون نیست، بازمی دارد. از آثار و نتایج دیدگاه یادشده می توان به موضوعی بودن قطع در حقیقت تکلیف، تغییر در تعریف مسلک انفتاح و انسداد و قائم نبودن اعتبار طریق به وصول اشاره نمود.

انسداد, مطلق ظن, ظن به طریق, ظن به واقع, حقیقت تکلیف