مریم نصرالهی پری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
محمدحسین فتوکیان - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

القای جهش ازجمله روش­های مهم ایجاد تنوع ژنتیکی است. خرفه به دلیل محتوای بالای آنتی اکسیدان های مفید و اسیدهای چرب امگا-۳، مصارف داروئی منحصربه فردی دارد. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی ۲۴ لاین جهش­یافته نسل چهارم (M۴) خرفه حاصل از تیمار با دی متیل سولفات به همراه شاهد در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. تفاوت بین لاین­ها ازنظر ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، شکل برگ، وزن خشک ساقه، و شاخص سبزینگی برگ در گیاه ۳۰ روزه معنی­دار بود. تجزیه مختصات اصلی و تجزیه خوشه­ای، لاین­ها را در دو خوشه مجزا گروه­بندی کرد. لاین­های خوشه یک ازنظر بیشتر صفات مانند وزن تر ساقه و برگ و تعداد کپسول نسبت به لاین­های خوشه دو برتری معنی دار داشتند. صفت تعداد برگ با وزن تر ساقه، وزن تر برگ، وزن تر گیاه، تعداد کپسول و نسبت وزن خشک به وزن تر گیاه به طور معنی­دار همبستگی داشت. در تجزیه علیت مراتبی، وزن تر ساقه در مرتبه نخست تنها صفت موثر بر تعداد کپسول بود و در مرتبه دوم، وزن تر برگ و ارتفاع گیاه مهم ترین صفاتی بودند که از طریق اثر مستقیم بر وزن تر ساقه، بر روی تعداد کپسول تاثیر داشتند. لاین جهش یافته L۱۸ از نظر برخی صفات مهم زراعی مانند ارتفاع گیاه، طول برگ و تعداد کپسول در بوته نسبت به شاهد برتری معنی دار داشت که می توان از آن برای تحقیقات آتی به­خصوص برای اصلاح گیاه خرفه باهدف تجاری سازی و کاشت وسیع برای مصارف ازجمله سبزی، استحصال روغن، و همچنین کاربردهای داروئی استفاده نمود.

اجزای واریانس, القای جهش, تجزیه مختصات اصلی, تجزیه علیت ترتیبی