محمد سلطان زاده زرندی - Shahid Bahonar University of Kerman

محلات مسکونی با چالشها و ناهنجاریهایی در وجه اجتماعی خود روبه رو هستند و طراحان در حوزه معماری و شهرسازی تلاش میکنند با ارجاع به مفاهیمی برآمده از جامعهشناسی، روانشناسی، و ... ، نظیر مفهوم سرمایه اجتماعی، سهمی در ارتقا محیط اجتماعی و کالبدی محلات داشته باشند. این پژوهش در پی کشف رابطه سرمایه اجتماعی و محیط کالبدی محلات (با تاکید بر فضاهای باز و عمومی) و یافتن مولفهها یا شاخص های کالبدی موثر است و به این منظور با ارائه چارچوبی مشخص از سرمایه اجتماعی به بررسی آن در دو نمونه موردی در شهر تبریز که به لحاظ کالبدی با یکدیگر متفاوت هستند؛ میپردازد. در این پژوهش برای نیل به هدف، از روش سه وجهی و ترکیبی از دادههای برآمده از پیمایش، مشاهده و ساختار عینی نمونهها استفاده شده است. بررسی مجموعه دادهها نشان میدهند که میان سرمایه اجتماعی و شاخصهای کالبدی فضاهای باز و عمومی رابطه وجود دارد اما شدت رابطه، کمتر از میزان انتظار است و به عبارتی نمیتوان انتظار داشت که با تغییر در محیط کالبدی، تغییری متوازن و متعادل در الگوهای رفتاری ساکنان ایجاد شود. فارغ از این نتیجه کلی، رابطه شاخص فضای سبز و معابر پیاده با سرمایه اجتماعی تایید شد و برای اهمیت پارک محلی و مولفه جذابیت در ارتقا سرمایه اجتماعی نیز شواهدی به دست آمد.

Social Capital, Built Environment, Public and Open Spaces, Iran, neighborhood, سرمایه اجتماعی, همسایگی, محیط کالبدی, فضای باز و عمومی, تبریز